Przypadek 8

ODMOWA LECZENIA CHOREGO I COFNIĘTEGO W ROZWOJU NOWORODKA

Noworodek z zespołem Downa i z zarośniętym odbytem. Natychmiastowa operacja pozwoliłaby uratować życie noworodka, ale jego intelekt nic rozwinąłby się powyżej poziomu dziecka czteroletniego; człowiek ten przeżyłby prawdopodobnie około 20 lat.
Rodzice odmawiają zgody na operację, chcą, aby dziecko umarło śmiercią naturalną.

a) Powstrzymanie się od leczenia (eutanazja pasywna).
b) Odpowiedzialność lekarska.

Powrót do strony głównej

1. Prawo międzynarodowe

a) Kwalifikacja eutanazji pasywnej zależy od interpretacji prawa do życia ("prawo do życia" - "prawo do jakości życia"). Prawo międzynarodowe nie precyzuje znaczenia słowa "arbitralnie", użytego w artykule 6/1 Paktu Cywilnego i w artykule 4/1 Amerykańskiej konwencji praw człowieka (No one shall be arbitrarily deprived of his life - Nikt nie może być arbitralnie pozbawiony życia). Deklaracja ONZ o Prawach Inwalidów i Upośledzonych Umysłowo (rezolucja 2856/XXVI i 3447/XXX) żąda, aby osoby te cieszyły się takimi samymi prawami jak inni ludzie, a więc w szczególności prawem do życia.
   Jeśli jednak nie przeprowadzi się operacji, to prawa rodzicielskie w odniesieniu do małoletniego dziecka (uznane przez wszystkie międzynarodowe instytucje zajmujące się prawami człowieka) będą sprzeczne z podstawowym prawem dziecka do życia, a nawet mogą przekreślić to prawo (artykuł 8 Europejskiej konwencji praw człowieka; artykuły 17 i 23/1 Paktu Cywilnego; artykuł 17/1 Amerykańskiej konwencji praw człowieka).
   Niewyrażenie zgody na ochronę prawa dziecka do życia przez rodziców w przypadku wrodzonej choroby dziecka oznacza w rzeczywistości pozbawienie go życia.
b) Ponieważ prawem (i obowiązkiem) lekarza jest leczyć i nieść pomoc w miarę możliwości, w tym i w sytuacjach nadzwyczajnych, odmowa zgody rodziny nie może być usprawiedliwieniem zaniechania leczenia.

2. Etyka

   WHO (Nowy Jork, 1950) kategorycznie potępiła eutanazję. Bardziej stonowana w ocenie eutanazji pasywnej Deklaracja z Wenecji (1983) precyzuje: "lekarz nigdy  rozmyślnie nie pozbawi życia pacjenta ani na jego prośbę, ani na prośbę jego rodziny". Od tej zasady nie ma wyjątków, nawet w wypadku nieuleczalnej choroby czy wad rozwojowych.

3. Moralność religijna

a) Katolicka. Zabieg chirurgiczny wchodzący w zakres terapii jest uprawniony i właściwy także wtedy, gdy nie ma pewności, czy stan chorego będzie można radykalnie poprawić. Moralność katolicka nie dopuszcza odmowy terapii [Santa Congregazione per la Dottrina della Fede, AAS 72 (1980), s. 542-552]. W rozpatrywanym przypadku eutanazja równa się zabójstwu.
b) Protestancka. Wydaje się trudne narzucanie rozwiązania, które w maksymalnym stopniu nie uwzględniałoby zdania rodziców, to jest tych, którym przyjdzie żyć z dzieckiem. Dlatego możliwe są zapewne różne rozwiązania. Żadne z nich jednak nie może nikomu przeszkadzać w wyrażeniu współczucia albo udzieleniu pomocy.
c) Żydowska. Dziecko z wadami fizycznymi czy umysłowymi ma takie samo prawo do życia jak dziecko normalne, tym bardziej że zawsze może pojawić się możliwość wyzdrowienia. Nauka nie wyczerpała jeszcze wszystkich swoich możliwości i codziennie dokonywane są nowe odkrycia, a więc także los nieszczęśnika może ulec poprawie.
d) Muzułmańska. Według islamu nikt nie ma prawa targnąć się na własne ani cudze życie. Dotyczy to także człowieka, którego intelekt nigdy nie przewyższy intelektu czteroletniego dziecka i który nie przeżyje więcej niż dwadzieścia lat. Lekarz, którego powołaniem jest leczenie i ratowanie życia ludzkiego, powinien starać się przekonać rodziców, aby wyrazili zgodę na operację. W konsekwencji noworodek z zespołem Downa powinien być poddany operacji, jeżeli tylko nie zagraża ona jego życiu.
e) Buddyjska. Zdanie podobne do zdania innych religii.

Powrót do strony głównej

Opracowano na podstawie "Medycyna a prawa człowieka"
- książki wydanej w porozumieniu z Europejskim Sekretariatem ds. Wydawnictw Naukowych (SEPS)
- inicjatorem jej przekładu na język polski - przy współudziale Rady Europy.
Przełożyła Iwona Kaczyńska. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996.
Opublikowano w Internecie za zgodą wydawcy.

Oprac.: lek. Jarosław Kosiaty, e-mail: jkosiaty@esculap.pl
Adres serwisu: etyka.doktorzy.pl