HISTORIA PALENIA TYTONIU

Pierwszy palacz


   Kiedy Krzysztof Kolumb wylądował ze swymi marynarzami na nieznanym lądzie, dnia 11 października Roku Pańskiego 1492, został zaproszony do domów Indian Arawaków i poczęstowany suszonymi liśćmi tytoniu. Niektórzy utrzymują jednak, iż to Chińczycy jako pierwsi znali i uprawiali tytoń i to jeszcze daleko przed odkryciem Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Brak jednak potwierdzających ten fakt dowodów.
   Tytoniowi nadawano rozmaite nazwy, jak np. "nikotyna". Nazwę tę zaproponował książę de Giuse, a pochodziła ona od nazwiska francuskiego ambasadora w Lizbonie Jeana Nicot, który jako pierwszy rozwinął uprawę tytoniu w Portugalii i był w dużej mierze odpowiedzialny za wprowadzenie tej używki na dwór królewski w Paryżu. I jakkolwiek określenie "tytoń" przyjęło się do powszechnego użytku i zdominowało wszystkie pozostałe, tak nazwa "Nicotiana" pozostała jako nazwa rodzajowa samej rośliny (z rodziny Solanaceae).
   Tytoń rosnący na plantacjach we Francji i Hiszpanii to Nicotiana tabacum, pochodząca z nasion z Brazylii i Meksyku. Pierwszą odmianą rosnącą na plantacjach w Portugalii i Anglii była natomiast Nicotiana rustica, wyhodowana z nasion przywiezionych z Florydy.
   Pierwotnie tytoń był palony w fajkach. Później bardziej popularne stało się palenie go w papierosach i cygarach. Pierwszym rodzajem papierosów był tytoń nabijany do wydrążonych lasek z trzciny lub kawałki liści tytoniowych zwijane w kukurydziane łuski lub inne "opakowania" z warzyw. Palenie tytoniu pod postacią papierosów stało się bardzo rozpowszechnione w XVIII wieku, a pierwsza fabryka papierosów została założona w Hawanie na Kubie w 1853.
   Dzisiejsze określenie "cygaro" (ang. cigar - cygaro, cigarette - papierosy) prawdopodobnie pochodzi z języka Majów od słowa "sik'ar", określającego właśnie palenie tytoniu. Pierwotną postacią cygara było długie, grube zawiniątko, składające się z liści tytoniu, zwiniętych w wysuszone palmowe lub kukurydziane duże liście. Taką to postać dzisiejszych cygar i papierosów zobaczył Krzysztof Kolumb u Indian Amerykańskich w 1492 roku.
   Obecnie tytoń jest palony przez miliony ludzi na całym świecie pod rozmaitymi postaciami. Najczęściej są to papierosy, cygara i fajki na tytoń.

Oprac. lek. J.Kosiaty, na podstawie:
"Encyclopaedia Britannica" (1966) oraz "IRC Monographs on the Evaluation
of the Carcinogenic Risk of Chemical to Humans" (Lyon, France, 1985).

Rok
Wydarzenie
1492
[11.X.]
Krzysztof Kolumb odwiedził w czasie swej podróży domy Indian Arawaków i został poczęstowany wysuszonymi liśćmi tytoniowymi, zawiniętymi w większe palmowe liście.
1499
Amerigo Vespucci odnotował żucie liści tytoniowych na jednej z wysp w pobliżu Wenezueli.
1545
Ślady palenia tytoniu przez Indian Iroquois, zamieszkujących okolice w pobliżu dzisiejszego miasta Montreal w Kanadzie.
1556
Tytoń po raz pierwszy staje się znany we Francji.
1558
Tytoń dociera do Brazylii i Portugalii.
1559
Tytoń trafia do Hiszpanii.
1560
Plantacje Nicotiana rustica w Afryce Centralnej.
1565
Tytoń trafia do Anglii.
1600
Palenie i żucie tytoniu poznają mieszkańcy Włoch, Niemiec, Norwegii, Szwecji, Rosji, Persji, Indii, Indochin, Japonii, Chin i zachodniego wybrzeża Afryki.
1612
W Jamestown w Virginii, John Rolfe jako pierwszy znany człowiek zakłada plantacje tytoniu w celach produkcji eksportowej.
1631
Plantacje i produkcja tytoniu docierają do stanu Maryland a stamtąd błyskawicznie na inne tereny.
ok. 1650
Portugalczycy przenoszą plantacje tytoniu do Afryki Południowej i innych krajów, a Hiszpanie przyczyniają się do rozpowszechnienia go do Filipin, Gwatemali, innych państw Ameryki Środkowej i Południowej oraz do Indii Zachodnich; plantacje tytoniu powstają w Indonezji oraz obejmują nowe obszary w Europie.
1900
Początek uprawy i produkcji tytoniu w Nowej Zelandii.

Oprac. J.Kosiaty, na podstawie:
"IRC Monographs on the Evaluation
of the Carcinogenic Risk of Chemical to Humans"
(Lyon, France, 1985). Wszelkie prawa zastrzeżone.